Leserbrev

Tilbake

Den ”fantastiske” EØS – avtalen!
Av Olav Flaate, Sørreisa.

NHO, næringslivet sin hovudorganisasjon, Jonas Gahr Störe, Jens Stoltenberg og eit fleirtal av stortingsrepresentantane meiner i 2008 at EØS-avtalen er ein god handelsavtale mellom Noreg og EU. Gro Harlem Brundtland og Jonas Gahr Støre gjorde begge sitt til at Noreg aksepterte denne avtalen, sjølvom Noreg på den tida hadde ein ”gulle god” handelsavtale med EU, ein avtale utan fri flyt av direktiv. Målet for Brundtland og Støhre var å få Noreg som EU medlem ved ei folkerøysting. (Det lukkast heldigvis ikkje!)

I samband med eit folkemøte i Sørreisa i forkant av folkerøystinga i 1994 om Noreg skulle bli EU-medlem eller ikkje, sa noverande statssekretær i forsvarsdepartementet, Espen Barth Eide at EØS–avtalen ikkje var noko anna enn ein skarve husmannskontrakt. Dette sa han då, berre 7 – 8 månader etter at EØS-avtalen vart gjort gjeldande frå 1. januar 1994, og før den frie flyten av EU – direktiv strøymde inn over landet vårt for alvor!

Kva er det som får redaktøren av Nordlys den 2. desember 2008 til å skrive ”EØS–avtalen er Norges gullkort, men behandles som den stygge andungen”? Han er ikkje aleine om å meine dette når han har både NHO og Stortingsfleirtalet i ryggen – men kva er så fantastisk med EØS–avtalen? Tenk på olje- og gassdirektivet - olje og gassutvinninga skulle i samsvar med den norske oljepolitikken koma heile det norske samfunnet til gode.

Men styringsreiskapen vart borte i 1995 då Stortinget godtok dette direktivet. Frå då skulle all oje og gassverksemd langs norskekysten styrast etter dei frie konkurransereglane som var rådande for den indre marknaden i EU. Statoil vart ikkje lenger sikra minst femti prosent deltaking på alle utvinningsfelta. Noreg kan med andre ord ha tapt mange milliardar kroner på at olje og gassdirektivet vart tatt inn i EØS.

Tenk på veterinæravtalen som Stortinget godkjende i 1998. Frå då skulle det bli slutt med den veterinære grensekontrollen med import av levande dyr og av kjøt, fisk og meieriprodukt frå EU/EØS–området. Gro Harlem Brundtland garanterte for at grensekontrollen skulle halda fram då Stortinget godkjende EØS-avtalen! Tenk på heimfallsretten til norske kraftverk og den norske vasskrafta som både med energi og pengar skulle koma alle i dette landet til gode. Gro Harlem Brundtland garanterte ovanfor Stortinget at EØS–avtalen ikkje ville endre på dette. ESA, EU sitt overvakingsorgan, protesterte mot dette.Det førte til at regjeringa måtte gjere visse endringar i tidligare praksis og på ein slik måte at det framleis er ein sterk offentleg eigarskap av kraftverka.

Tenk på Vinmonopolet, som skulle ha einerett til import og engrossal av alkoholvarer i dette landet. Gro Harlem Brundtland forsikra i 1992 Stortinget om at eineretten til Vinmonopolet vil halda fram med ein EØS–avtale. Etter pålegg frå ESA vart dette oppheva i januar 1996! Dette førte truleg til den største endringa av norsk alkoholpolitikk sidan Vinmonopolet blei etablert i 1922.

Tenk på direktivet som bestemmer at offentlege innkjøp og investeringar over ein viss storleik skal leggjast ut på anbud i heile EØS–området. Dette undergrev lokale og regionale entreprenørar og leverandørar – er dette ein aktiv arbeidsmarknadpolitikk for å få fleire i arbeid? Tenk på ordninga med den differensierte arbeidsgivaravgift som skulle gjera det billegare å tilsetje folk i distrikta, oppretthalde bedrifter og stimulere til nyetableringar. ESA konkluderte med at denne ordninga var i strid med EØS–avtalen fordi det ga konkurransefordelar til bedrifter i distrikta!

Tenk på Rena Kartonfabrikk – hjørnesteinsbedrifta i Åmot kommune med 210 arbeidsplassar hadde finasielle problem. Næringsliv, lokale og sentrale styresmakter gjekk saman om å redde bedrifta. Men dei fekk ikkje lov til å gjere dette fordi ESA fann ut at ein slik redningsaksjon var i strid med EØS reglane!

Nye direktiv står i kø for å bli tatt inn i det norske lovverket. Postdirektivet, Datalagringsdirektivet og Tenestedirektivet. Statsminister Jens Stoltenberg har allereie sagt ja til Tenestedirektivet trass i store protestar både frå regjeringspartane SP og SV, og store delar av fagrørsla! Like lite som Gro Harlem Brundtland kan Jens Stoltenberg gi garantiar om nokon ting som helst når det gjeld tolking av EØS /EU direktiv.

I dei femten åra Noreg har vore knytta til EU gjennom EØS avtalen har me gradvis mista retten til å styre den politiske, sosiale og økonomiske utviklinga i dette landet slik me sjølv ynskjer. Korleis går det då med demokratiet? Kva er det eigentleg som er så ”fantastisk”med EØS avtalen? Kva er ”gullkortet”? Er det ikkje på tide å analysere kva verknader denne avtalen har både for folk flest (dei vert i mange samanhangar utegløymde) og for landet som heilheit?